Wprowadzenie do kodeksu karnego możliwości orzekania dozoru elektronicznego jako formy ograniczenia wolności wprowadziło drastyczny spadek zamian orzekania o odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Od kwietnia 2016r. powrócono do starego rozwiązania stosowania dozoru elektronicznego jako formy wykonywania kary pozbawienia wolności (a nie kary ograniczenia wolności). Nadal jest możliwe odbycie kary pobawienia wolności poza zakładem karnym orzeczonej w wymiarze nie dłuższym niż 1 rok.
Oznacza to że można starać się tylko o wykonanie kary poza zakładem karnym jeśli wyrok nie przekraczał 1 roku pozbawienia wolności. Nie ma możliwości starania się o tzw. „obrączkę” jeśli skazany odbył już część kary w zakładzie karnym i pozostało mu 1 rok ze starej „odsiadki”. Kluczowe znaczenia ma treść wyroku sądowego, nie wymiar kary pozbawienia wolności pozostały do wykonania.
Można natomiast zlecić adwokatowi sporządzenie wniosku o połączenie wyroków i starać się o dozór elektroniczny jeśli orzeczono karę w wyroku łącznym. Oczywiście kara orzeczona w wyroku łącznym nadaje się do wykonania z „obrączką” tylko jeśli nie przekracza 1 roku.
Kara przeznaczona do wykonania w systemie dozoru elektronicznego, może być karą orzeczoną zastępcza w miejsce niewykonanej kary prac społecznych (lub innej kary ograniczenia wolności), albo niezapłaconej grzywny. Jednak taka kara zastępcza także nie może przekraczać 1 roku.
W systemie dozoru elektronicznego można odbyć zastępczą karę pozbawienia wolności wymierzoną za niezapłaconą karę grzywny czy niewykonaną karę ograniczenia wolności (prace społeczne), jeśli kara grzywny lub kara ograniczenia wolności zostały wymierzone za przestępstwo, a zastępcza kara pozbawienia wolności nie przekracza 1 roku.
Skazany by starać się o możliwość wykonania kary w systemie dozoru elektronicznego musi przedstawić zgodę osób z nim zamieszkujących na ten rodzaj wykonania kary i zgodę na instalację urządzeń. Oczywiście warunkiem koniecznym jest aby dom lub mieszkania w którym będzie przebywał skazany było w zasięgu sieci GSM.
Z wykonaniem kary w systemie dozoru elektronicznego łączą się obowiązki skazanego:
- noszenia na nodze bransolety elektronicznej – nadajnika, ustalającego całodobowo miejsce przebywania skazanego,
- utrzymywania kontaktu z kuratorem sądowym,
- przebywania w miejscu zamieszkania, w wyznaczonych przez sąd porach dnia.
Sąd może nałożyć także dodatkowe obowiązki np. powstrzymywania się od przebywania w określonych środowiskach, spożywania alkoholu, zażywania narkotyków.
Zgoda na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego nie jest nieodwołalna. Sąd penitencjarny uchyla zezwolenie na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli skazany nie podda się obowiązkowi instalacji nadajnika w określonym terminie. Podobnie skazany utraci to prawo jeśli skazany odbywając taką karę będzie naruszał porządek prawny, nie przestrzegał terminów przebywania w zasięgu nadajnika lub popełni przestępstwo.
Podobnie sąd uchyla zezwolenie na odbywanie kary w systemie dozoru elektronicznego jeżeli skazany został osadzony w zakładzie karnym w związku z zastosowaniem tymczasowego aresztowania lub wykonaniem kary w innej sprawie.
Sąd penitencjarny może również uchylić zezwolenie na odbycie przez skazanego kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli skazany korzystający z zezwolenia na czasowe opuszczenie miejsca wykonywania dozoru stacjonarnego nie powrócił do określonego miejsca w wyznaczonym czasie. Podobny los spotka skazanego który samowolnie usunie nadajnik dozoru elektronicznego. Wszystkie pytania dotyczące zasad udzielania zgody na system dozoru elektronicznego rozwieje spotkanie z adwokatem.